Το NVC σημαινει “Non-Violent communication”, στα ελληνικα “Μη-Βιαιη Επικοινωνια”.
Προκειται για μια τεχνικη η οποια μας μαθαινει να εκφραζομαστε και να ακουμε τους αλλους με σκοπο να καλυψουμε τις Αναγκες μας και τις Αναγκες τους.
Δυστυχως το παιχνιδι που παιζουμε συνηθως με τους αλλους ειναι το «Ποιος εχει δικιο», τις περισσοτερες φορες που επικοινωνουμε χανουμε γρηγορα το στοχο μας ο οποιος ειναι να καλυψουμε τις Αναγκες μας και αντι για αυτο, προσπαθουμε να αποδειξουμε οτι εχουμε δικιο, παιρνοντας, αλλοτε θεσεις αμυνας και αλλοτε θεσεις επιθεσης. Το αποτελεσμα ειναι να μειωνονται δραστικα οι πιθανοτητες να να παρουμε αυτο που θελουμε.
Σε σχεσεις μεταξυ συντροφων, γωνεων αλλα και σε εργασιακες σχεσεις, οι προστριβες ειναι συχνες αφου δεν επικοινωνουμε στο επιπεδο των συναισθηματων και των αναγκων.
Το NVC ειναι μεθοδος του αμερικανου ψυχολογου Dr Marshall B. Rosenberg.
Τα 4 στοιχεια και τα 2 τμηματα του NVC
Η βασικη φιλοσοφια της τεχνικης εχει να κανει με την αποσαφηνιση, την εκφραση και την αποδοχη των παρακατω 4 στοιχειων-συστατικων.
1. Καθαρη Παρατηρηση
Πρωτα μαθαινουμε να βλεπουμε τα πραγματα οπως πραγματικα ειναι. Αυξανουμε δηλαδη την ικανοτητα μας να Παρατηρουμε καθαρα χωρις να μπλεκουμε μεσα τις προσκολησεις μας, τις αποψεις μας, τις κρισεις μας, τις αναλυσεις μας, τις επικρισεις μας, τις προκαταληψεις μας κλπ. Ολα αυτα συσκοτιζουν την πραγματικοτητα. Ποσες και ποσες φορες δεν εχουμε αυτοματοποιημενες αντιδρασεις σε κατι που εκανε ή ειπε ο αλλος; Οι αυτοματοποιημενες αντιδρασεις μπορει να οφειλονται σε πολλες μικρες και μεγαλες προκαταληψεις-προσκολησεις οι οποιες εχουν χτισει αυτοματοποιημενους τροπους αντιδρασης επανω στους οποιους εχουμε λιγοτερο ελεγχο απο οσο θα θελαμε. Ποσες φορες δεν γενικευουμε, δεν συγκρινουμε και δεν κρινουμε. Ολα γινονται χωρις να εχουμε επιγνωση οτι καθε επικριση ειναι μια εκφραση μιας αναγκης ΜΑΣ που δεν καλυπτεται.
2. Συναισθηματα
Ποια ειναι τα συναισθηματα που προκυπτουν απο το παρατηρησιμο γεγονος. Ο αλλος δεν υπαρχει μεσα σε αυτο το βημα. Ειναι συναισθημα ΜΑΣ. Δεν λεμε «με απογοητευσες», λεμε «αισθανθηκα απογοητευση» ή «ειμαι απογοητευμενος».
3. Αναγκες
Ποια αναγκη μας δεν καλυπτεται λογω αυτου? Και εδω παλι δεν εμπλεκουμε τον αλλο. Ειναι Αναγκη ΜΑΣ. Δεν λεμε «εχω αναγκη να με κατανοεις» αλλα λεμε «η αναγκη μου για κατανοηση δεν καλυπτεται»
4. Αιτημα
Τι ακριβως θελουμε να κανει ο αλλος ωστε να καλυφθει η αναγκη μας. Εδω μπαινει ο αλλος πλεον και εμεις του λεμε τι ακριβως θελουμε να κανει ωστε να ικανοποιησει την αναγκη μας για κατανοηση. Πρεπει να ειναι κατι χειροπιαστο, κατι συγκεκριμενο και αμεσα πραγματοποιησιμο. Δεν μπορουμε να του πουμε «θελω να προσπαθησεις να με κατανοεις». Δεν ειναι χειροπιαστο.
Η μεθοδος θα μας βοηθησει ωστε να ξεκαθαρισουμε αυτα τα στοιχεια.
Το NVC ειπαμε οτι αποτελειται απο 4 συστατικα μεσα σε δυο τμηματα. Τα 4 αυτα συστατικα τα εκφραζουμε οταν μιλαμε και τα ψαχνουμε οταν ακουμε. Το ενα λοιπον τμημα ειναι η εκφραση των συστατικων και το δευτερο τμημα η αποδοχη τους. Οταν μας μιλανε, μαθαινουμε να αντιλαμβανομαστε τι εχει παρατηρησει ο αλλος που τον χαροποιει ή τον προβληματιζει, να διακρινουμε τα συναισθηματα του αλλου, τις αναγκες του και αφου πλεον τα εχουμε εντοπισει, μας τα εχει επιβεβαιωσει και εχουμε συνδεθει στο επιπεδο των αναγκων μαζι του, τοτε ρωταμε τι θελει να κανουμε ωστε να καλυφθουν οι αναγκες του.
Στο ταξιδι αυτο οπου θα ανακαλυψουμε πολλα για τον εαυτο μας και τους γυρω μας, ο Marshall Rosenberg εχει ως βοηθους 2 ζωακια.
Το αλλο ζωακι ειναι η Καμηλοπαρδαλη, μιλαει Καμηλοπαρδαλικά και βρισκεται μονιμα στη φυσικη μας κατασταση, αυτη της οικειοτητας και της συμπονοιας. Αυτης της καταστασης απο την οποια εχουμε απομακρυνθει κατα καποιο ποσοστο. Αλλα τα καλα νεα ειναι οτι για καθε βημα που θα κανουμε για να φτασουμε πισω στη φυσικη μας κατασταση, τοσο πιο ευτυχισμενοι θα γινομαστε. Η καμηλοπαρδαλη μιλαει με βαση γεγονοτα και οχι αποψεις, συναισθηματα, αναγκες και αιτηματα. Ολα ειναι ξεκαθαρα και οχι μπερδεμενα. Με τα αυτια της δεν ακουει επικρισεις ποτε, ακομη και αν της πουν «εισαι εγωιστρια», απο τα αυτια της ακουει οχι επικριση αλλα τους αλλους να εκφραζουν απεγνωσμενα τις αναγκες τους, εστω και με αυτο τον «περιεργο» τροπο. Αν της πουν «εισαι εγωιστρια», αυτη ακουει τον αλλο να λεει: «εχω αναγκη απο προσοχη, σε παρακαλω πολυ δωσε μου λιγη προσοχη!,σε εχω αναγκη!». Η Καμηλοπαρδαλη ειναι μη-βιαιη, αιτειται πραγματα, δεν απαιτει. Οταν ζηταει κατι θελει αυτος που το κανει, να το κανει επειδη το θελει. Παντα οταν ειναι ετοιμη να ζητησει κατι, δεν σκεφτεται μονο πως να θεσει ενα αιτημα αλλα σκεφτεται και ποιο θελει να ειναι το κινητρο για τον αλλο για να το κανει. Να το κανει δηλαδη οχι επειδη φοβαται οτι η καμηλοπαρδαλη θα του κρατησει μουτρα ή επειδη πιστευει οτι θα εξαγορασει τη συμπαθεια της. Μπορει να εισπραξει αρνηση στο αιτημα της και να το αποδεχτει γιατι ξερει οτι μονο τοτε ειναι αιτημα και οχι απαιτηση. Η καμηλοπαρδαλη ειναι μη-βιαιη αλλα μην το μπερδευετε με το «συμπαθητικη», «ευγενικη» κλπ. Αλλες ειναι ευγενικες, αλλες δεν ειναι. Το μη-βιαιη δεν εχει σχεση με επιθετα σαν αυτα, ουτε θετικα, ουτε αρνητικα.
Ας δουμε τελος το παρακατω παραδειγμα.
.
ΕΝΑΣ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ
Είναι Πέμπτη βράδυ και η Μαρία είναι εκνευρισμένη. Το προηγούμενο βράδυ ο Χρήστος προσκάλεσε τους φίλους του στο σπίτι για να παρακολουθήσουν ποδόσφαιρο, παρόλο που μιλώντας νωρίτερα στο τηλέφωνο η Μαρία του είχε δηλώσει ότι ήταν πολύ κουρασμένη και χρειαζόταν μια ήσυχη, χαλαρωτική βραδιά..
Μαρία | Χρήστος |
Δεν είμαι καλά σήμερα… | Σιωπή |
Ουφ…Δεν είναι ζωή αυτή πια… | Ωχου, ρε Μαρία…Τι μου τα λες τώρα αυτά; Τι θες να κάνω εγώ τώρα; |
Εσύ στον κόσμο σου, ως συνήθως! Μήπως με κατάλαβες και ποτέ; Με άνθρωπο ζω ή με τοίχο; | Πάλι τα ίδια…Αει παράτα μας βραδιάτικα. Και φεύγει από το δωμάτιο. |
Παίρνει τηλέφωνο τη φίλη της. | Τον παίρνει ο ύπνος μπροστά στην τηλεόραση. |
Το ακόλουθο σαββατοκύριακο η Μαρία παρακολούθησε ένα σεμινάριο Μη-Βίαιης Επικοινωνίας. Έτσι, όταν μετά από λίγες εβδομάδες προέκυψε το ίδιο ακριβώς θέμα, το χειρίστηκε διαφορετικά.
Μαρία | Χρήστος |
Χθες το βράδυ έφερες τους φίλους σου για να δείτε ποδόσφαιρο. | Ναι. Και λοιπόν; |
Νωρίτερα σου είχα πει ότι ήμουν πολύ κουρασμένη και θα ήθελα μια χαλαρωτική βραδιά. | Ναι |
Βλέποντας τελικά κόσμο στο σπίτι, θύμωσα και απογοητεύτηκα. | Θύμωσες και απογοητεύτηκες; Γιατί, ρε Μαρία; |
Γιατί είχα ανάγκη από ηρεμία αλλά και κατανόηση. | Τι να πω τώρα…Δεν ξέρω τι να κάνω… |
Θα ήθελα, όταν σου λέω ότι έχω ανάγκη από ηρεμία, να μην καλείς κόσμο στο σπίτι χωρίς να συνεννοηθούμε πρώτα. | Εντάξει. Θα προσπαθήσω να δίνω περισσότερη προσοχή σε αυτά που μου λες και να δείχνω περισσότερη κατανόηση για τις ανάγκες σου. |
Η Μαρία νιώθει ικανοποίηση που για πρώτη ίσως φορά δεν τσακώνονται για το συγκεκριμένο θέμα, αλλά αντίθετα επικοινωνούν με αποτελεσματικότητα. Ελπίζει ότι με αυτή την στρατηγική η σχέση τους μπορεί να γίνει πιο βαθιά και πιο ουσιαστική. | Ο Χρήστος εντυπωσιάστηκε από το γέγονός ότι η Μαρία ήταν για πρώτη φορά ξεκάθαρη σε τι ακριβώς Αναφέρεται, πώς Αισθάνεται γι αυτό, τι Ανάγκη έχει και ποιο είναι το Αίτημά της. Ελπίζει ότι ίσως αρχίσει να την καταλαβαίνει περισσότερο και ότι ο εσωτερικός της κόσμος θα αρχίσει να του φαίνεται λιγότερο περίπλοκος. |
Στο δευτερο σκελος του παραδειγματος η Μαρια μιλαει μια ασυνηθιστη γλωσσα για αυτη και τους αλλους. Ειναι συχνες οι αμφιβολιες πολλών κατα ποσο θα μπορεσουμε να μιλησουμε αυτη την «περιεργη» γλωσσα χωρις να γινουμε αντικειμενο σχολιασμου απο τους αλλους. Το σχόλιο του Marshall σχετικα με αυτο ειναι: “Πρωτα να μαθετε να βλεπετε τα γεγονοτα οπως πραγματικα ειναι, να διακρινετε τα συναισθηματα τα δικα σας και των αλλων, να αναγνωριζεται τις αναγκες τις δικες σας και των αλλων, να μαθετε να θετετε αιτηματα με τροπο που ο αλλος να μπορει να τα κανει. Αφου λοιπον τα καταφερετε αυτα, τοτε θα ειναι ευκολο για εσας να μεταφρασετε αυτα τα συστατικα παλι πισω στη γλωσσα που εχουν συνηθισει οι αλλοι να σας ακουν να μιλατε ”.
Εδω θα κανω μια προσωπικη παρεμβαση και θα αναφερω μια ιστορια απο το zen. “Οταν καποιος αρχιζει να εξασκειται στο zen, τα βουνα ειναι βουνα και τα ποταμια ειναι ποταμια. Οσο προχωραει η εξασκηση και αυξανεται η ικανοτητα του της επιγνωσης και της δυνατοτητας να βλεπει τα πραγματα οπως πραγματικα ειναι και οχι οπως θα ηθελε να ειναι, τοτε τα βουνα δεν ειναι πλεον βουνα αλλα πετρες, χωμα κλπ και το ποταμι δεν υπαρχει αφου ειναι γεματο σωματιδια που μετακινουνται και ποτε δεν ειναι το ιδιο. Οταν ολοκληρωσει την εξασκηση του στο zen, τοτε παλι το βουνο ειναι βουνο και το ποταμι ειναι ποταμι, με τη διαφορά ομως οτι τωρα εχει και πληρη επιγνωση της πραγματικοτητας”
Αποσαφηνιζουμε δυο βασικες εννοιες τις οποιες θα συναντουμε μπροστα μας συχνα.
Η σημασια της λεξης στην οποια αναφερομαστε ομως ειναι κατι περισσοτερο απο αυτο, πιο βαθια και λιγοτερο υπερβολικη. Συμπεριλαμβανει πεισσοτερο εννοιες οπως η βαθια οικειοτητα με τους συνανθρωπους μας. Συμπεριλαμβανει το γεγονος οτι ολοι οι ανθρωποι σε ολο τον κοσμο, ολων των ηλικιων, ολων των φύλων και όλων των φυλών εχουν ακριβως την ιδια γκαμα αναγκων και ολοι προσπαθουμε να τις καλυψουμε. Πχ ολοι εχουμε αναγκη απο σεβασμο, ασφαλεια, κατανοηση κλπ. Χωρις τους αλλους ανθρωπους ή εστω παραπομπη σε αυτους, οι αναγκες μας δεν εχουν νοημα και δεν μπορουν να καλυφθουν. Αυτών των στοιχειων η κατανοηση μας φερνει σε μια πιο οικεία κατασταση με τους ανθρωπους. Αυτη ειναι η εννοια της Συμπονοιας και αυτη ειναι η Φυσικη μας Κατασταση.
2. Μη-Βια (Ahimsa in sanskrit): Με την εννοια που το χρησιμοποιησε ο Gandhi. Η φυσικη μας κατασταση ειναι αυτη της συμπονοιας και της οικειοτητας προς τους συνανθρωπους μας. Δυστυχως σε αυτη την κατασταση εχει εμπλακει και η βια. Οταν αφαιρεθει, αυτο που θα μεινει θα ειναι παλι η φυσικη μας κατασταση, αυτη της συμπονοιας και της οικειοτητας. Οτιδηποτε δεν κανουμε με τη θεληση μας, χαρακτηριζεται απο βια. Η "μη-βια" ειναι ενας τροπος αντιμετωπισης καταστασεων και δεν χαρακτηριζεται απο παθητικοτητα. Χαρακτηριζεται απο δραση. Ο Gandhi συστηματοποιησε τους διαδεδομενους τροπους "ΜΗ-ΒΙΑΣ" και εφτασε να περιγραφει περισσοτερους απο 165 τροπους δρασης οι οποιοι να μην περιλαμβανουν κανενος ειδος λεκτικη, σωματική η ψυχολογικη βία. Σε αυτη εξαλλου βασιστηκε και o αγωνας για ανεξαρτησια της Ινδιας απο τους Αγγλους. Ενας τροπος ΔΡΑΣΗΣ με μη-βιαια μεσα ειναι και το NVC.
Αν θελετε να κατανοησετε αυτη τη τεχνικη και να διαπιστωσετε μετα στην πραξη, σε ποιο ποσοστο μπορει σας βοηθησει, προτεινουμε να δειτε τα 4 video. Αφου τα δειτε, μετα να τα ξαναδειτε αλλη μια φορα διοτι πιθανα καποια πραγματα μπορει να μην κατανοηθουν πληρως την πρωτη φορα. Αυτο ειτε λογω του οτι καποια στοιχεια μπορει να ειναι καπως πρωτογνωρα, ειτε λογω της "ερασιτεχνικης" προσπαθειας υποτιτλιτισμου που εχει γινει. Ο υποτιτλισμος εγινε με αγαπη η οποια ομως δεν εξαλειψε τις ατελειες.
Στη συνεχεια μπορειτε να πατε στο “Τα βηματα του NVC” για περισσοτερη θεωρια, παραδειγματα και ασκησεις.
Ιδανικο θα ηταν να διαβασετε και τα βιβλια που αναφερονται πιο κατω.
Στη συνεχεια μπορειτε να πατε στο “Τα βηματα του NVC” για περισσοτερη θεωρια, παραδειγματα και ασκησεις.
Ιδανικο θα ηταν να διαβασετε και τα βιβλια που αναφερονται πιο κατω.
Σημειωσεις:
1. Ολο το υλικο που βρισκεται στο blog, προερχεται απο τα βιβλια “Nonviolent Communication – a language of life” του Dr Marshall B. Rosenberg και το βιβλιο “Nonviolent communication – companion workbook” της Lucy Leu.
2. H αποδοση στα ελληνικα, πιθανα να εχει αρκετες παραληψεις. Προσωπικα σχολια εχουν προστεθει με σκοπο μια πιο κατανοητη αποδοση στα ελληνικα.
3. Για περισσοτερες πληροφοριες επισκευθειτε το www.cnvc.org
4.Το συγκεκριμενο blog δεν εχει κατασκευαστει απο πιστοποιημενους εκπαιδευτες NVC. Ειναι μια ερασιτεχνικη προσπαθεια με στοχο τη συγκεκριμενη τεχνικη. Για μια βαθυτερη κατανοηση της τεχνικης, προτεινουμε την παρακολουθηση καποιου σεμιναριου απο πιστοποιημενους εκπαιδευτες NVC. Πληροφοριες για σεμιναρια σε ολο τον κοσμο στο www.cnvc.org
5. Ο υποτιτλιτισμος των τεσσαρων video του Marshall Rosenberg εχει γινει απο εμας και οχι απο πιστοποιημενο εκπαιδευτη NVC.